Pierwsza konkretna przymiarka
Od ćwierćwiecza rozwija się idea budżetu obywatelskiego (partycypacyjnego). Po raz pierwszy została ona wypróbowana w praktyce w wielkim brazylijskim mieście Porto Alegre. Przez Amerykę Północną dotarła do Europy, w tym do Polski, zahaczając po drodze o Afrykę i Azję.
Fundusz sołecki to nie tylko pieniądze. Znacznie ważniejszy jest demokratyczny proces dyskusji i podejmowania decyzji, w którym każda mieszkaniec ma możliwość współdecydowania o przeznaczeniu i sposobie wydatkowania istotnej część budżetu swojej gminy. Jest to silny bodziec dla rozwijania ludzkiej aktywności i wiejskiej samorządności, a w ostatecznym rozrachunku dla budowy społeczeństwa obywatelskiego.
Te walory zostały docenione przez władze państwowe oraz znaczną większość polskich samorządów. Według danych Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji na 2.174 gmin, w których istnieją sołectwa, w roku 2014 rady 1.398 (64,31%) gmin podjęły decyzję o wdrożeniu funduszu sołeckiego. W województwie lubuskim ten wskaźnik jest jeszcze większy i wynosi 71,62%. W powiecie Gorzowskim tylko jedna, niestety nasza gmina nie skorzystała do tej pory z tej możliwości.
Z czego wynika to zapóźnienie? Wydaje mi się, że do głównych przyczyn należy obawa przed nowym, a przede wszystkim niewiedza. Trudno w to uwierzyć, ale przez cztery kolejne lata sołtysi wyrażali opinie, a radni poprzedniej kadencji głosowali przeciw wyodrębnieniu w budżecie gminy funduszu sołeckiego nie wiedząc, ile by on wyniósł ogółem, ile przypadłoby na poszczególne sołectwa oraz ile z wydatkowanych w ten sposób pieniędzy zrekompensowałby gminie budżet państwa.
Chcąc zapobiec powtórzeniu się tej sytuacji, dnia 29.12.2014 złożyłem interpelację w sprawie należytego przygotowania do podjęcia uchwały dotyczącej funduszu sołeckiego. Poprosiłem o dokonanie odpowiedniej symulacji i na jej podstawie udzielenia odpowiedzi na wyżej zarysowane pytania. Statut Gminy określa termin odpowiedzi na 14 dni, ale tym razem trwało to znacznie dłużnej. W końcu respons otrzymałem i mogę podzielić się jego treścią.
Wyliczenia zostały dokonane na podstawie danych z roku 2012. Trzeba pamiętać, że jeżeli Rada Gminy podejmie uchwałę o wprowadzeniu funduszu sołeckiego poczynając od roku 2016, jego wskaźniki zostaną wyliczone na podstawie zaktualizowanych danych za rok 2014. Wydaje się jednak, że nie będą się one różniły w sposób zasadniczy.
Na początek dane odnoszące się do całej gminy:
| 1 | Wykonane bieżące dochodów budżetowych za rok 2012 w zł | 22.271.044,04 |
| 2 | Liczba mieszkańców gminy na koniec roku 2012 | 7.879 |
| 3 | Współczynnik Kb (dochody bieżące na 1 mieszkańca) w zł | 2.826,63 |
| 4 | Kwota funduszu sołeckiego wyodrębnionego w budżecie gminy w zł | 212.619,11 |
| 5 | Wysokość zwrotu 30% wydatków na fundusz sołecki z budżetu państwa w zł | 63.785,73 |
| 6 | Obciążenie netto budżetu gminy funduszem sołeckim (kol. 4 - 5) w zł | 148.833,80 |
Proszę zwrócić uwagę, że po uwzględnieniu przewidzianego ustawą z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim zwrotu części wydatków przez państwo, obciążenie budżetu gminy będzie wynosiło trochę ponad 0,5% wydatków, a więc naprawdę niewiele.
Ile środków z funduszu sołeckiego przypadnie na poszczególne sołectwa?
| Lp. | Sołectwo | Liczba mieszkańców sołectwa | Szacowane środki z Funduszu Sołeckiego na rok 2016 |
Środki z budżetu gminy na rok 2015 |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Chwalęcice | 1.016 | 28.266 | 6.500 |
| 2 | Kłodawa | 2.650 | 28.266 | 11.000 |
| 3 | Łośno | 465 | 18.797 | 6.000 |
| 4 | Mironice | 121 | 9.073 | 3.500 |
| 5 | Różanki | 1.108 | 28.266 | 7.000 |
| 6 | Różanki Szklarnia | 197 | 11.224 | 4.000 |
| 7 | Rybakowo | 265 | 13.144 | 4.000 |
| 8 | Santocko | 717 | 25.920 | 6.000 |
| 9 | Santoczno | 229 | 12.126 | 4.000 |
| 10 | Wojcieszyce | 960 | 28.266 | 6.500 |
| 11 | Zdroisko | 128 | 9.271 | 3.500 |
| Razem | 7.856 | 212.619 | 62.000 | |
Nietrudno zauważyć, że wysokość środków z funduszu sołeckiego jest "obcinana" od góry w przypadku najludniejszych wsi. Wynika to z zapisu ustawowego, który ogranicza maksymalną wielkość środków z funduszu dla jednego sołectwa do dziesięciokrotności dochodu bieżącego gminy na 1 mieszkańca.
W ostatniej kolumnie podane są środki finansowe na bieżące wydatki sołectw aktualnie zapisane w budżecie gminy. Pozwala to zorientować się, czy gra jest warta świeczki z punktu widzenia poszczególnych sołectw.
6 marca 2015 odbędzie się szkolenie dla sołtysów oraz radnych z zakresu ustawy o funduszu sołeckim, o które wnioskowałem w liście otwartym do przewodniczącego Rady Gminy. Trzeba więc mieć nadzieję, że tym razem decyzja o jego wprowadzeniu (lub niewprowadzeniu) zostanie podjęta na podstawie rzeczowych informacji i poprzedzona autentyczną dyskusją.
